Deze fraai in het groen langs de zuidelijke stadswal en gracht gelegen middeleeuwse stadskerk kent een zeer rijke historie. In de bouwgeschiedenis van de kerk, die nauwkeuriger kon worden vastgesteld, nadat bij de herstelwerken na de oorlogsschade een grootscheeps bodemonderzoek had plaats gevonden, blijken tien belangrijke ontwikkelingsfasen aan te wijzen. Daarbij ontwikkelde de kerk zich van een in de negende eeuw gebouwd natuurstenen zaalkerkje gestaag tot een enorme laat gotische kerk.
Van deze grote kerk zijn het naar ontwerp van Cornelis Frederiks vanaf 1558 gebouwde transept en nieuwe priesterkoor (die hoger waren dan het uit de vijftiende eeuw daterende schip) mogelijk vanwege de godsdiensttroebelen nooit volledig afgebouwd. Deze delen vervielen gaandeweg tot een ruïne die uiteindelijk in 1731 is gesloopt. Van deze fase bleef wel de sacristie (Kerkplein 2) uit 1560-65 bewaard, sinds de sloop van de ruïne als vrijstaand gebouw. Achter de kerk zijn in het gazon de funderingen van de gesloopte delen weer in het zicht gebracht, waardoor met iets van de oorspronkelijke grote omvang van deze kerk kan ervaren. Zoals gezegd, dateert het bestaande schip uit de periode 1420-1470, de toren is na een valse start (het reeds gebouwde deel verzakte zo sterk dat het gesloopt moest worden) vanaf 1440 opgetrokken. Het portaal aan de noordzijde dateert uit de vroege achttiende eeuw, toen ook het schipdak over de noordelijke zijbeuk werd doorgetrokken.
Na zware oorlogsschade is de kerk tussen 1958 en 1964 onder leiding van G.W. van Essen weer hersteld. Vervolgens is de kerk in 1987-88 opnieuw gerestaureerd onder leiding van N. van de Rijt, nadat was gebleken dat de toren ging verzakken. Naast diverse achttiende-eeuwse rouwborden bevat de kerk een orgel, gebouwd door C.G.F. Witte in 1854 en afkomstig uit de Nieuwkerk te Dordrecht (in 1965 overgeplaatst naar Tiel). In de preekstoel uit 1964 zijn oude houten onderdelen met vroeg renaissance snijwerk en gotische briefpanelen verwerkt.
Bron: Dwalen door 2000 jaar Cultuurhistorie
Lees meer