Aan de Jodenkerkstraat, vlak bij de plek waar al vanaf 1790 een synagoge in gebruik was, werd in 1867 een nieuwe synagoge gebouwd, naar een ontwerp van stadsarchitect Cornelis Sillevis. Het is een eenvoudige zaalkerk met een witgepleisterde voorgevel in neogotische stijl.
Deze stijl wordt ook wel Willem II-gotiek genoemd. Omstreeks 1900 was de Culemborgse kille een bloeiende gemeenschap met ongeveer tweehonderd leden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het merendeel van de Culemborgse joden gedeporteerd en in concentratiekampen om het leven gebracht.
In 1949 werd het gebouw verkocht aan de Nederlands Gereformeerde kerk. Aan de oorspronkelijke functie herinneren twee gevelstenen in de voorgevel: het exemplaar ter gelegenheid van de eerste steenlegging uit 1867 aan de rechterzijde en een andere met de namen van het toenmalige kerkbestuur links. Boven de ingang is een Hebreeuwse tekst uit Jesaja 56:7 aangebracht: ‘Want mijn huis zal een bedehuis heten voor alle volken’. De uit de synagoge afkomstige Thoramantel en Estherrollen werden tijdens de oorlog door een omwonende gered en bevinden zich nu in het Elisabeth Weeshuismuseum.
Stolperstein gedenksteen
Voor het hek ligt een messing gedenksteen, een Stolperstein, één van de 23 plekken waar in Culemborg gedenkstenen zijn gelegd voor de huizen van mensen die in de oorlog vermoord zijn. De Stolpersteine zijn deel van het project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig, er liggen er nu bijna 60.000 in verschillende Europese landen.
Ook is er een stolpersteineroute die u kunt lopen met uw smartphone in de hand, bekijk hem hier.
Lees meer